Ramadan door corona deels ontdaan van tradities

NEDER-BETUWE - Voor moslims begint dinsdag de tweede ramadan in coronatijd. De virusdreiging maakt massaal samenkomen onmogelijk, wat ruimte schept voor spirituele verdieping, zegt Saïd Bouharrou. “Nu staat bezinning meer op de voorgrond.”

Bouharrou gaat tijdens deze ramadan niet bij familie op bezoek. Ook zal hij geen gasten ontvangen. “Met maximaal één bezoeker schiet dat toch niet op”, zegt het bestuurslid van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) dat 380 moskeeën vertegenwoordigt in heel Nederland. “Ik bereid me voor op een ramadan met mijn eigen gezin.”

Het wordt voor het tweede jaar op rij een ramadan in kleine kring voor de ongeveer 1 miljoen moslims die Nederland telt. In de gemeente Neder-Betuwe was in 2015 0,7 procent van de bevolking moslim, aldus de meest recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Dat is minder dan het gemiddelde aandeel van 2,5 procent per gemeente.

Gedurende de vastenmaand - die dinsdag begint - mogen gelovigen niet eten, drinken, roken en seks hebben tussen zonsopkomst en zonsondergang. Met het suikerfeest wordt op 12 mei het einde van de vastentijd gevierd.

Voor het zo ver is, wordt er dus gevast tussen grofweg 04:00 en 21:00 uur. “Een beproeving”, zegt Bouharrou. Te meer nu gelovigen vanwege de coronamaatregelen op zichzelf zijn aangewezen en minder worden afgeleid door sociale activiteiten met familie of in de moskee. “Die saamhorigheid, daar keken mensen altijd naar uit.” Het is niet de enige ramadantraditie die sneuvelt onder de dreiging van het virus.

Groot gemis

Zo zullen de moskeeën voor het traditioneel belangrijke avondgebed gesloten zijn. “Een groot gemis”, vindt Bouharrou. “Maar het heeft voor moskeeën niet zoveel zin om open te blijven na de avondklok.” Overdag zijn de gebedshuizen, in tegenstelling tot vorig jaar, wel geopend.

In de weken voorafgaand aan de vastenmaand ontving het CMO meerdere signalen dat moskeeën van plan waren om bezoekers voor het ingaan van de avondklok te ontvangen en ze vervolgens te laten overnachten. “We snappen de gedachte, maar keuren het af omdat we het geen verstandig idee vinden. Je moet het risico op een uitbraak niet willen lopen.”

Ook het gebruik om bij het breken van het vasten eten aan te bieden aan buurtgenoten en minderbedeelden wordt lastig, denkt Bouharrou. “Ik vrees dat de organisatie daarvan te ingewikkeld wordt. Dat is jammer, want dat heb ik de afgelopen jaren zien groeien.”

Bezinning

Ondanks alle beperkingen keek het merendeel van de moslims vorig jaar met een goed gevoel terug op de vastenmaand, bleek uit onderzoek van EenVandaag. Het actualiteitenprogramma ondervroeg 675 gelovigen; tweederde van hen zei de ramadanmaand als prettig te hebben ervaren. Ze hadden meer tijd voor het eigen gezin en spirituele verdieping, een ramadan ontdaan van haast.

CMO-bestuurslid Bouharrou blikt op soortgelijke wijze terug op vorig jaar toen hij de ramadan klein vierde in zijn woonplaats Nijmegen. “Ik kan niet anders zeggen dan dat een heel bijzondere ervaring was. Ik was hechter met mijn gezin en beleefde de maand veel intenser, kon beter in mijzelf keren.”

Belangrijk, stelt Bouharrou, want de ramadan is in de eerste plaats een maand van spiritualiteit. "We keken altijd uit naar het samenkomen met familie, het nachtgebed, het lekkere eten. Nu staan de bezinning en het terugkeren naar jezelf op de voorgrond. En juist daar zou de focus op moeten liggen.”

Moskeeën zullen voor het avondgebed gesloten zijn

“Nu staan bezinning en terugkeren naar jezelf op de voorgrond”

‘Good ramadan practices’ volgens het Rijk: benadruk belang maatregelen

Om islamitische gemeenschappen te helpen bij het organiseren van een coronaproof ramadan publiceerde het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vorig jaar een ‘Factsheet ramadan tijdens de coronacrisis’. Een greep uit de tips:

- De factsheet benadrukt het belang van de bekende maatregelen als afstand houden en geen mensen bezoeken in geval van verkoudheidsklachten. Ook wordt opgeroepen het vasten zoveel mogelijk thuis en in familiekring te verbreken.

- Het online uitzenden van preken wordt beschreven als ‘good practice’. Het gebeurde vorig jaar op grote schaal, zegt Saïd Bouharrou, bestuurslid van het Contactorgaan Moslims en Overheid. “Moskeeën hadden dat heel snel geregeld.”

- Moskeeën worden daarnaast opgeroepen het belang van de maatregelen te blijven benadrukken. “Eerlijkheid gebiedt te zeggen dat het draagvlak voor de maatregelen dit jaar langzaam maar zeker afneemt”, zegt Bouharrou. “Het is daarom belangrijk te blijven overtuigen dat die wel degelijk cruciaal zijn.”

- Tot slot werden ook imams gevraagd informatie te verspreiden over hoe te handelen en samenkomsten te vermijden. Bouharrou is trots op de manier waarop de gemeenschap reageerde op de virusdreiging. "Ik voorzie deze ramadan dan ook geen problemen.”