Steeds minder kinderen groeien op in armoede

NEDER-BETUWE - Het aantal kinderen dat opgroeide in een arm gezin nam in 2019 opnieuw af. Dat is voor het zesde jaar op rij, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Gevreesd wordt dat aan die daling in 2020 een eind kan komen.

Zo verwacht het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) dat de coronacrisis een hoop gezinnen flink zal raken. Ook kinderombudsvrouw Margrite Kalverboer heeft “indirecte aanwijzingen” dat de groep kinderen in armoede groeit. Beide waarschuwen voor de langdurige negatieve gevolgen van opgroeien in armoede.

In 2019 leefden 251 duizend kinderen in Nederland in een arm gezin. Dat komt neer op 7,8 procent van ruim 3,2 miljoen kinderen. In 2018 groeiden nog 258 duizend kinderen op in een arm gezin. De daling past binnen een trend die na 2013 werd ingezet, toen bijna 10 procent van de kinderen opgroeide in een arm huishouden. Na dat jaar, waarin de economie moeizaam herstelde van de eurocrisis, nam het aantal minderjarigen in arme gezinnen steevast af.

Coronacrisis kan doordreunen

Ook in de gemeente Neder-Betuwe daalde het aantal kinderen dat in armoede opgroeide ten opzichte van 2018 met 0,1 procent. In de gemeente leefden in totaal zo’n 300 kinderen in een arm gezin, in de provincie Gelderland 24.900 kinderen.

Over 2020 zijn nog geen cijfers bekend, maar kinderombudsvrouw Kalverboer zegt signalen te krijgen die wijzen op meer armoede. “We horen van schoolleiders dat het aantal kwetsbare kinderen het afgelopen jaar is toegenomen. Dat kan wijzen op meer huiselijk geweld, maar ook op armoede.” De kinderombudsvrouw verzamelt onder andere klachten van kinderen over de overheid en brengt (ongevraagd) advies uit.

Het Nibud, dat informeert over de financiën van huishoudens, vreest dat de coronacrisis binnen gezinnen lang kan doordreunen. “Dit was ook bij vorige crises het geval”, zegt woordvoerder Karin Radstaak. “Dan is de economische malaise zelf voorbij, maar hebben veel mensen zich in de schulden gestoken omdat ze bijvoorbeeld hun baan zijn kwijtgeraakt.”

Volgens Radstaak heeft het opgroeien in een huishouden met weinig geld “grote gevolgen” voor kinderen. Ze kunnen bijvoorbeeld geen lid worden van de sportvereniging of een muziekinstrument leren spelen. “Die kinderen hebben simpelweg minder kansen zich te ontwikkelen.”

“Dat armoede heel veelomvattend is, heb ik van legio kinderen gehoord”, zegt kinderombudsvrouw Kalverboer. Kinderen schamen zich en kunnen, ook bij hun ouders, niet aangeven wat hun behoeften zijn. “Een jongen vertelde mij eens dat hij zijn vader niet durfde te vertellen dat de trapper van zijn fiets kapot was. Dan moest er iets gerepareerd worden en daar was geen geld voor.”

Het littekeneffect

Die schaamte en kansenongelijkheid werken door in het leven van deze kinderen. Het wordt wel het ‘littekeneffect’ genoemd: opgroeien in armoede toont zich ook op lange termijn ongunstig. Zo is de kans op armoede groter wanneer iemand in zijn jeugd geldgebrek heeft gekend, schreef het Sociaal Cultureel Planbureau in 2017.

Om kinderen die opgroeien in armoede toch mogelijkheden te bieden, bestaan er allerlei “hulppotjes”, zegt Radstaak van het Nibud. Daaruit kan bijvoorbeeld contributie voor de sportclub of zwemles betaald worden. Ouders moeten dit zelf aanvragen, Radstaak raadt hen van harte aan dit te doen. “Zolang ouders zich daar niet melden, kunnen ze niet geholpen worden.”

Hulp bij armoede: van financiële ondersteuning tot budgetadvies

Naast landelijke toeslagen als de kinderbijslag zijn er allerlei soorten (financiële) ondersteuning voor gezinnen met weinig geld. Een paar voorbeelden zijn:

Bij organisatie Sam& kunnen ouders financiële hulp aanvragen voor bijvoorbeeld schoolreisjes, zwemles, sport of dansles. Per verzoek kunnen meerdere dingen worden aangevraagd.

Veel gemeenten bieden tegemoetkomingen voor arme gezinnen, bijvoorbeeld bij de aanschaf van een laptop. Benieuwd of je in aanmerking komt? Op berekenuwrecht.nibud.nl kun je in een paar stappen zien op welke hulp je mogelijk recht hebt.

De app fiKks biedt kosteloos hulp bij schulden. Gebruikers van de app worden gekoppeld aan een buddy die helpt bij geldproblemen. Ook organisaties als Schuldhulpmaatje bieden gratis schuldhulpverlening.

Het Nibud Persoonlijk Budgetadvies biedt inzicht in de eigen inkomsten en uitgaven, ook als je niet in de financiële problemen zit. Je ontvangt tips die helpen geldkeuzes te maken.

“Jongen durfde zijn vader niet te vertellen dat zijn fiets kapot was”

Na 2013 daalde het aantal kinderen in arme gezinnen steevast

Nibud en ombudsvrouw door coronacrisis somber over vooruitzichten